Praca zawodowa, to nieodłączny element w życiu każdego człowieka w wieku produkcyjnym. Gdy z jednej strony praca staje się nadrzędną wartością i zależy od niej poczucie sensu istnienia, a z drugiej strony wykonywaniu obowiązków towarzyszy przewlekły stres i nadmierne przeciążenie psychiczne, nie trudno o pojawienie się zjawiska określanego, jako wypalenie zawodowe.
Jak dochodzi do powstania wypalenia zawodowego?
Wypalenie w zawodzie pojawia się niezauważenie i rozwija się powoli. Początkowe symptomy, to przewlekłe zmęczenie, uczucie stałego napięcia, nadmierna wrażliwość na bodźce w środowisku pracy. Wraz z upływem czasu pracownik doznaje coraz bardziej dotkliwego uczucia utraty energii, co przeradza się w zobojętnienie w odniesieniu do zobowiązań zawodowych.
Wypalenie zawodowe dotyka często osoby, których praca polega na opiece nad innymi ludźmi. Na początku drogi zawodowej widzimy u takich osób zapał do pracy, chęć niesienia pomocy innym. Zderzenie idealistycznego podejścia do otaczającej rzeczywistości z realiami zawodu u osób dopiero rozpoczynających karierę, podchodzących do obowiązków z wielkim oddaniem i zaangażowaniem, ustępuje miejsca pustce uczuciowej, obojętności oraz traktowaniu podopiecznych w sposób bezosobowy bądź nawet pogardliwy. Pracownik traci poczucie sensu wykonywanych obowiązków, zaczyna negatywnie oceniać swoje dokonania zawodowe. Początkowa potrzeba niesienia pomocy innym zostaje zastąpiona przez poczucie braku predyspozycji do pracy z ludźmi.
Do wypalenia zawodowego może doprowadzić powstanie dysonansu między tym, co dajemy od siebie, a tym co otrzymujemy w zamian w środowisku pracy. Przeciągające się w czasie, niewyjaśnione kwestie między pracownikiem a jego przełożonym (przeciążenie obowiązkami, wynagrodzenie zbyt niskie w stosunku do wykonywanych zadań), mogą doprowadzić do pogłębiającego się spadku zaangażowania w pracę, a w rezultacie pojawienia się wypalenia zawodowego.
Czynniki sytuacyjne wpływające na wystąpienie wypalenia zawodowego:
- presja czasu w środowisku pracy
- nadmierne naciski na osiąganie dobrych wyników
- niejasny podział ról i obowiązków
- brak wsparcia i uznania od przełożonych
- brak możliwości dalszego rozwoju kariery bądź otrzymania wyższego wynagrodzenia
- niedostateczne określenie celowości wykonywanych zadań
- narażenie na nieustający kontakt np. z cierpieniem wśród pacjentów/ agresją wśród wychowanków, co wywołuje przeciążenie emocjonalne u pracowników
Czynniki indywidualne skorelowane z pojawieniem się wypalenia zawodowego:
- młody wiek (konfrontacja młodzieńczych ideałów z realnym życiem zawodowym)
Część młodych osób rezygnuje z obranej ścieżki zawodowej na skutek wspominanego powyżej rozdźwięku. Ci, którzy postanawiają wykonywać pracę, mimo zderzenia z rzeczywistością, prawdopodobnie wykształcają u siebie mechanizmy przystosowawcze.
- wyższe wykształcenie
Absolwenci wyższych uczelni z reguły mają większe oczekiwania w stosunku do warunków pracy w porównaniu z osobami posiadającymi wykształcenie średnie.
- niski poziom odporności psychicznej
Osoby o słabej odporności psychicznej w obliczu wydarzeń stresogennych preferują unikanie źródeł stresu tak, by mieć poczucie niezachwianej kontroli nad życiem.
- niska samoocena
Osoby cechujące się brakiem wiary we własne możliwości, dokonania, skłonne są do rozpatrywania zewnętrznych okoliczności w kategoriach zagrożenia, co wyzwala u nich mechanizmy obronne pod postacią zobojętnienia i wycofania się.
- nieśmiałość, nadwrażliwość
Autor: Justyna Bilant-Kaczmarczyk